Remziye Hisar

Remziye Hisar sıkça kimdir? ne yapmıştır? kimyaya ve bilime katkıları nelerdir gibi bir çok soru ile merak edilmektedir. Kısaca hayatı ve biyografi bilgileri.

Remziye Hisar 1902 senesinde Makedonya, Üsküp’te dünyaya gelmiştir. Salih Hulusi Bey, istihkam yarbayı olarak görev yapmış, annesi ise Ayşe Refia Hanım’dır. 4 kız kardeşin üçüncüsü olarak doğmuştur. Meşrutiyet ilan edildikten sonra ailesi ile birlikte İstanbul’a göç etmiştir.

İstanbul Davutpaşa’da o dönem 3 senelik olan Mekteb-i İptida-i’yi, henüz 9 yaşında iken bir sene içinde tamamlamıştır. Ardından İstanbul’da İttihat ve Terakki Mektebi ve Emirgan İnas Rüştiyesi’ne devam etmiştir. O dönemde çok sevdiği türkçe öğretmeninin yönlendirmesi ile eğitimini Kız Öğretmen Okulu’nda (Darülmuallimat) tamamlamıştır. Henüz o yaşlarda iken okulun en iyi öğrencileri arasında olması sebebi ile alt sınıflardaki öğrencilere matematik ve geometri dersleri vermiş, 15 Temmuz 1919’da okulun Darülfünun’a hazırlamak üzere oluşturduğu iki sınıflık bölümünden 1. olarak mezun olmuştur.

Mezun olduktan sonra Darülfünun’un kimya bölümüne kayıt olan Remziye Hisar, kız ve erkek öğrencilerden ayrı saatlerde ders aldığı dönemde, kimya bölümünde bulunan üç kız öğrenciden birisi olmuştur.

Remziye Hisar kimyayı seçme sebebi;

Bir röportaj ile bu konuya açıklık getirmiş ve şu açıklamaları yapmıştır. Fen dersleri’nde kanunlarda ve buluşlarda sürekli yabancı isimleri görmenin kendisini kahrettiğini ve tek bir Türk ismini görememiş olmanın ezikliğini yaşadığını aktarmıştır. Bu sebeple, bu dalda başarılı olabilmek istediğini ve bu rahatsızlığını ortadan kaldırabileceğini düşündüğünü dile getirmiştir.

15 Aralık 1919 tarihinde Azerbaycan’da Bakü’de açılacak olan bir okulda öğretmenlik yapmak üzere hocalarından Sarıklı Vehbi Bey ve beş arkadaşı ile İstanbul’dan Bakü’ye gitmiştir. O tarihlerde Sovyet Rusya’nın Azerbaycan’ın bağımsızlığına son verdiği döneme kadar bir erkek lisesinde dersler vermiştir. Orada açılan bir kız öğretmen okulunun açılması ile ilgili gerçekleştirilen toplantı’da Yüzbaşı Doktor Reşit Süreyya Bey ile tanışmıştır.
20 Nisan 1920 tarihinde Reşit Süreyya Bey ile evlenmiş ve aynı sene eşi ile beraber İstanbul’a dönüş yapmıştır. Bu evliliğinden 1921 yılında Feza Gürsey isminde bir oğlu olmuştur.

O tarihlerde Kurtuluş Savaşı’da devam etmekte idi. Daha sonra Fransızlardan Çukurova Bölgesinin geri alınmasıyla Adana’da Darülmuallima’ya müdür olmuştur. Eşi ise kolordu doktoru olarak tayin olmuş, çocuğunu ise henüz 1.5 yaşında iken annesine bırakmak zorunda kalmıştır.

Remziye Hisar kimya üzerine eğitim hayatı

Cumhuriyet ilan edildikten sonra istifa eden Remziye Hisar tedavi amacıyla eşinin yanına Paris’e gitmiştir. Orada Sorbone Üniversitesi’nde Kimya eğitimine başlamış, Langevin ve Marie Curie gibi ünlü bilim insanlarının öğrencisi olmuştur. Eğitiminin 2. senesinde, Milli Eğitim Bakanlığı bursundan yararlanma hakkı elde etmiş, Pasteur Enstitüsü’nü takip ederek biyokimya sertifikası almıştır. Doktorasına başlayacağı dönemde bursu kesilmiş bu nedenle Erenköy Kız Lisesi’ne kimya öğretmeni olarak atanmış ve Türkiye’ye dönüş yapmıştır. 1924 tarihinde ise kızı Deha Gürsey dünyaya gelmiştir.

1930’da burstan faydalanarak tekrar Paris’e gitmiş ve Doktorasını tamamlamıştır. Paris’e çocukları ve kardeşi ile gitmiştir, o dönemde eşinden boşanmıştır.

Doktarasını tamamladıktan sonra tekrar Türkiye’ye dönmüş ve 1933 ile 1936 seneleri arasında İstanbul Üniversitesi’nde kimya ve fizik kimya dersleri vermiş bir süre okuldan ayrılmış, Hıfzıssıhha Müessesesi Farmakodinami Şubesi’nde Kimya Mütehassıslığı yapmıştır.

1942 yılından 1947 yılına kadar İ.Ü Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji kürsüsünde görev yapan Remziye Hisar, 1947’de İTÜ Maden Fakültesi Kimya Kürsüsü’ne atanmış, 1955’te Fransa’da Officiel d’Academie nişanı’na layık görülmüş, 1959’da ise Profesör olmuştur. 1973 yılında ise emekli olmuştur.

Yaşantısını İstanbul, Anadoluhisarı Otağtepe’de ailesinden kalma bir konakta sürdürmüştür. Remziye Hisar, 1991’de Tübitak Hizmet Ödülü’nü almıştır. 1992 yılının Nisan ayında oğlu Feza Gürsey vefat etmiş, aynı sene 1992’nin Haziran ayında, 90 yaşında iken kendisi de hayata gözlerini yummuştur. Oğlu Feza Gürsey dünyaca ünlü fizikçi, kızı Deha Gürsey ise Milletlerarası Psikoloji Cemiyeti’nin tek Türk Psikiyatrist’idir.

Eserleri, buluşları;

Prof. Dr. Remziye Hisar’ın 4 tanesi çeviri olmak üzere 5 ders kitabı yayınlanmıştır. Ayrıca Fransa’da kimya dalında buluşlarını içeren 16 bildirisi yayınlanmıştır. Özellikle Siirt dağlarında yetişen bir bitki türünün etkilerini içeren buluşu ile Fransa’da yayınlanarak bilim dünyasına adını altın harflerle yazdırmıştır.

1920’li yıllardan itibaren şiir yazan Remziye Hisar’a ait bazı şiirler Bir Kadın Sesi isimli bir kitap ile yayınlanmıştır.

Türkiye’de kimya mesleğinin ilk kadın öncüsü olarak kabul edilen Remziye Hisar, Cumhuriyet dönemi Türkiyesinde çağdaş bilimin öncülerindendir. Darülfünun’da fen bilimleri eğitimi alan ilk kadınlardan ve Sorbonne Üniversitesi’nden doktora derecesi ile mezun olan ilk Türkiyeli kadındır. Atatürk‘ün insiyatifi ile Avrupa’ya gönderilen Türk Prometheler’den birisi ve Polonya asıllı kimyager ve fizikçi Marie Curie’nin tek Türk öğrencisi’dir.